De Tweede Kamer heeft op 31 mei 2023 aan het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) gevraagd om een advies uit te brengen over de openbaarheidsregimes bij en de toegang tot stukken over de Bijlmervliegramp.
Een ramp, zoals die in de Bijlmer, heeft grote gevolgen voor de directe betrokkenen maar ook gevolgen voor de samenleving als geheel. Het raakt aan de veiligheid en aan het vertrouwen van burgers in instanties en de luchtvaartveiligheid. Gezien deze individuele en maatschappelijke belangen is het van belang om binnen de grenzen van verdrags- en nationale bepalingen te komen tot een zo’n groot mogelijke mate van openbaarheid.
Het Adviescollege ziet mogelijkheden om de openbaarheid en toegankelijkheid van het archief over de vliegramp in de Bijlmer te vergroten. Vanwege de maatschappelijke, persoonlijke en politieke betrokkenheid bij de gevolgen van de vliegramp bevat het archief namelijk meer dan alleen documenten die doorgaans op grond van het luchtvaartverdrag beperkt openbaar zouden moeten zijn. Gevoelige documenten die wel onder het luchtvaartverdrag vallen, zoals getuigenverklaringen of transcripten van de luchtverkeersleiding, kunnen volgens het Adviescollege het beste door een (permanente) commissie beoordeeld worden. In deze commissie zijn de verschillende belangen, zoals openbaarheid, luchtvaartveiligheid en nabestaanden vertegenwoordigd. Tot slot kan ook een herstructurering van het archief de openbaarheid vergroten en kunnen een uitgebreidere inventaris en onderzoeksgids behulpzaam zijn om alle beschikbare informatie over de vliegramp in de Bijlmermeer in kaart te brengen.
Start
Op 6 juli 2023 heeft het Adviescollege, naar aanleiding van de aanvraag op 31 mei, zijn plan van aanpak naar de Tweede Kamer gestuurd. De hoofdvraag voor het Adviescollege is welke mogelijkheden er zijn om de openbaarheid van en toegang tot de dossiers te vergroten.
Voortgang
In de maanden augustus t/m november 2023 is onderzoek gedaan in de archieven van de Raad van de Luchtvaart in het Nationaal Archief.
In de maanden december 2023 en januari 2024 zijn gesprekken gevoerd met deskundigen, journalisten, wetenschappers en bewoners en nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp.
Resultaat
Op vrijdag 19 april heeft het Adviescollege het advies uitgebracht over de mogelijkheden om de openbaarheid van het archief over de vliegramp in de Bijlmermeer te vergroten.
Ter onderbouwing van het advies heeft het Instituut voor Lucht- en Ruimterecht in opdracht van het Adviescollege een (rechts-)vergelijkend onderzoek uitgevoerd. Hieronder vindt u het Engelstalige rapport, voorzien van een uitgebreide Nederlandstalige samenvatting.