De minister van Buitenlandse Zaken informeerde op 19 mei 2025 de Tweede Kamer over het kabinetsbesluit om ambtsberichten over herkomstlanden voortaan niet meer actief openbaar te maken. Dit is volgens het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding een onwenselijke en doodlopende afslag in het Nederlandse openbaarheidsbeleid.
Actieve openbaarheid
Het niet meer actief openbaar maken van ambtsberichten heeft geleid tot hogere uitvoeringslasten. Niet alleen bij individuele asielprocedures, maar ook omdat er veel extra Woo-verzoeken binnenkomen. Daar komt bij dat ambtsberichten bij uitstek in aanmerking komen voor actieve openbaarmaking uit eigen beweging; er is immers aantoonbaar maatschappelijke vraag en er zijn geen uitzonderingsgronden die publicatie verhinderen. Tot slot merkt het Adviescollege op dat ambtsberichten vallen onder de informatiecategorie āonderzoeksrapportenā in de Woo, waardoor deze in de nabije toekomst sowieso verplicht actief openbaar moeten worden gemaakt.Ā
Meer vuistregels en praktische aanbevelingen over actieve openbaarmaking staan in een eerder, algemeen advies van het Adviescollege getiteld āWat zou u zelf willen weten?ā (1 juli 2025) dat het Adviescollege op verzoek van de minister van Binnenlandse Zaken heeft opgesteld.
Geen onderbouwing
Het Adviescollege verbaast zich er tot slot over dat de minister het besluit niet heeft onderbouwd en enkel verwijst naar de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord en het regeerakkoord. Daarin staat dat het kabinet beziet of ambtsberichten in beginsel niet openbaar gemaakt kunnen worden. De achterliggende rationale en de juridische implicaties zijn niet bij het besluit bekendgemaakt. Een transparante afweging ontbreekt en bij een dusdanig ingrijpend besluit is dit volgens het Adviescollege onacceptabel in een democratische rechtsstaat.