“Wat zou u zelf willen weten?” Met die vraag begint ACOI zijn advies over betekenisvolle actieve openbaarmaking. In het advies roept het ACOI overheidsorganisaties op om snel werk te maken van actieve openbaarmaking, en geeft het praktische tips over het hoe.
Actieve openbaarmaking (dus zonder Woo-verzoek) is belangrijk. Dankzij transparantie en openbaarheid kunnen we goed geïnformeerd kiezen, participeren in politiek en samenleving en de overheid controleren. Openbare overheidsinformatie kan een medicijn zijn tegen desinformatie en een grondstof voor informatieproducten, van journalistieke producties tot AI-modellen. ACOI roept overheidsorganisaties op om hier, juist nu, werk van te maken.
"Wat zou ik zelf willen weten?"
Het is aan álle bestuursorganen om zichzelf de vraag te stellen “Wat zou ik zelf willen weten?” en signalen uit de buitenwereld op te pikken. Vuistregels en gesprekken met intermediairs kunnen helpen om onderwerpen en dossiers te selecteren die ‘leven’ en daarover documenten openbaar te maken. En dat zo te doen dat deze vindbaar en bruikbaar zijn.
Het is aan de minister van BZK om bestuursorganen ruimte te bieden om zelf die inhoudelijke keuzes te maken. Geen nieuw beleid waar dat niet nodig is. De minister heeft wél een belangrijke taak als spil van een te vormen netwerk voor actieve openbaarmaking. Door bestuursorganen te verbinden en te stimuleren om documenten ‘dicht bij de bron' te publiceren, kan deze transitie zijn beslag krijgen. De meest geschikte partijen faciliteren daarbij andere overheden en zorgen voor kennisdeling en onderlinge afstemming. Bewezen praktijk kan de minister omzetten in concrete en verplichtende afspraken. Zo ondersteunt de minister een decentrale aanpak waar het kan en coördineert BZK centraal als het moet.
Vindbaarheid
Met een landelijke digitale infrastructuur voor actieve openbaarmaking (de Woo-voorziening) kunnen alle overheidsdocumenten vanuit één punt digitaal worden doorzocht. Dat vraagt met name dat de bestaande landelijke zoekfunctie op open.overheid.nl beter te vinden is en ook wordt doorontwikkeld.
Geen vrijblijvendheid
Om de vrijblijvendheid eraf te halen dient de minister de voortgang van overheidsdeelname en actieve openbaarmaking te monitoren. Werkafspraken kunnen worden vastgelegd in de meerjarenplannen van het Rijk en de koepels (IPO, VNG, UvW) voor openbaarheid en informatiehuishouding.
De aanvraag voor dit advies is ingediend door de minister van BZK. De adviesaanvraag richt zich specifiek op 'betekenisvolle transparantie' en 'openbaarmaking uit eigen beweging onder de inspanningsverplichting' (artikel 3.1 Woo). Voor dit advies heeft het ACOI onderzoek laten doen door USBO (naar de informatiebehoeften van burgers) en Dialogic (naar registerfunctionaliteiten in het buitenland). Daarnaast zijn journalisten, communicatieprofessionals en technische experts betrokken in de voorbereiding.