7.3. Convenanten#
7.3.1. Bekeken data#
We hebben de convenanten van de ministeries op open.overheid.nl (397 in oktober 2023), en van alle bestuursorganen die eind september hun links naar hun convenanten op de Woo-index hadden staan bekeken.
7.3.2. Ministeries#
Alle ministeries publiceren hun Woo-dossiers op identieke wijze via open.overheid.nl maar ook via www.rijksoverheid.nl. Wij hebben de dossiers uit het eerste portaal bekeken.
Waar publiceren de ministeries hun convenanten?#
Convenanten gesloten met een ministerie vinden we op minstens 3 plaatsen. Het is onduidelijk hoeveel overlap hier tussen zit. Zoeken op documenten met “convenant” in de titel levert weer andere hits op dan het beperken tot documenten met “convenant” als waarde van het facet rubriek of documentsoort.
Een hit op “convenant” in de titel levert vaak geen convenant zelf op, maar een bericht erover, bijvoorbeeld in de Staatscourant. Natuurlijk zit daar geen hyperlink bij naar het Convenant zelf…. Googlen helpt dan vaak wel, zo vonden we met Googlen op Convenant+LSI+2017 het convenant waar we over lazen op https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2023-26141.html. Google vond dit convenant als eerste hit bij de belastingdienst.
Bij zoeken op 2023-10-09 op de volgende 3 plekken vonden we heel verschillende aantallen convenanten:
www.rijksoverheid.nl: 133 hits met restrictie op document type
open.overheid.nl: 714 hits met restrictie op document type
Maar weer andere hits als je zoekt op hits met de term convenant in de titel van het document
De derde hit gaat over het Convenant Mainport en Groen. Maar de hit geeft alleen een brief. Even Googlen op “Convenant Mainport en Groen” levert al snel het convenant zelf op: op weer een andere plaats: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-1996-235-p6-SC7570.pdf, terwijl de eerste twee ondertekenaars toch echt ministers zijn
zoek.officielebekendmakingen.nl: 1092 hits met restrictie op document type. en 943 bij beperken tot alleen van ministeries 1. zoeken op “convenant” in de title levert maar 995 hits op. 2. En maar 806 met de beperking tot convenanten van de ministeries
De Woo index verwijst voor het ministerie van Defensie naar zoek.officielebekendmakingen.nl. Daar vinden we er 9. Op open.overheid.nl leidt de restrictie tot het Ministerie van Defensie en documenten van type “convenant” tot 16 hits. En op rijksoverheid.nl vinden we er geen één met deze beperking.
De convenanten op open.overheid.nl#
Half oktober 2023 staan er op open.overheid.nl 397 convenanten als volgt verdeeld over de ministeries:
aantal |
|
|---|---|
Ministerie Van Algemene Zaken |
2 |
Ministerie Van Binnenlandse Zaken En Koninkrijksrelaties |
102 |
Ministerie Van Buitenlandse Zaken |
22 |
Ministerie Van Defensie |
16 |
Ministerie Van Economische Zaken En Klimaat |
49 |
Ministerie Van Financiën |
8 |
Ministerie Van Infrastructuur En Waterstaat |
42 |
Ministerie Van Justitie En Veiligheid |
14 |
Ministerie Van Landbouw, Natuur En Voedselkwaliteit |
28 |
Ministerie Van Onderwijs, Cultuur En Wetenschap |
57 |
Ministerie Van Sociale Zaken En Werkgelegenheid |
7 |
Ministerie Van Volksgezondheid, Welzijn En Sport |
50 |
Tabel: aantal convenanten per Ministerie op open.overheid.nl. |
En als volgt verdeeld over de jaren:
jaar |
aantal |
|---|---|
2008 |
1 |
2009 |
1 |
2010 |
18 |
2011 |
32 |
2012 |
48 |
2013 |
35 |
2014 |
38 |
2015 |
23 |
2016 |
20 |
2017 |
6 |
2018 |
38 |
2019 |
61 |
2020 |
22 |
2021 |
30 |
2022 |
16 |
2023 |
8 |
Tabel: aantal convenanten per jaar op open.overheid.nl. |
De kwaliteit van de gepubliceerde convenanten#
Bij deze 397 convenanten horen 622 PDF documenten bestaande uit in totaal 8.658 paginas. We kijken weer naar de machineleesbaarheid van die stukken. We zien dat 20% van de paginas en 21% van alle bestanden helemaal geen enkel machine leesbaar karakter bevat. Uitgesplitst over de departementen zijn die percentages als volgt:
Departement |
Percentage PDF zonder tekst |
|---|---|
Ministerie Van Algemene Zaken |
0 |
Ministerie Van Binnenlandse Zaken En Koninkrijksrelaties |
26.4 |
Ministerie Van Buitenlandse Zaken |
22.7 |
Ministerie Van Defensie |
25 |
Ministerie Van Economische Zaken En Klimaat |
15.7 |
Ministerie Van Financiën |
0 |
Ministerie Van Infrastructuur En Waterstaat |
16.7 |
Ministerie Van Justitie En Veiligheid |
21.4 |
Ministerie Van Landbouw, Natuur En Voedselkwaliteit |
7.1 |
Ministerie Van Onderwijs, Cultuur En Wetenschap |
12.3 |
Ministerie Van Sociale Zaken En Werkgelegenheid |
28.6 |
Ministerie Van Volksgezondheid, Welzijn En Sport |
18.4 |
Tabel: Percentage PDF bestanden behorend bij een convenant zonder machine leesbare tekst, per ministerie.
Ingescande documenten#
Hoe vaak is een convenant nou niet digitaal? Dit meten we weer op door te tellen hoeveel van de pagina’s in een convenant volledig worden ingenomen door een afbeelding (dit is dan dus een afbeelding van de tekst die op die pagina van het convenant staat). Dat zijn 30% van de 8.658 pagina’s. Hieronder weer de uitsplitsing per ministerie. De enorme verschillen vallen erg op.
Departement |
% |
|---|---|
Ministerie Van Algemene Zaken |
0 |
Ministerie Van Binnenlandse Zaken En Koninkrijksrelaties |
36 |
Ministerie Van Buitenlandse Zaken |
26 |
Ministerie Van Defensie |
59 |
Ministerie Van Economische Zaken En Klimaat |
27 |
Ministerie Van Financiën |
6 |
Ministerie Van Infrastructuur En Waterstaat |
4 |
Ministerie Van Justitie En Veiligheid |
21 |
Ministerie Van Landbouw, Natuur En Voedselkwaliteit |
79 |
Ministerie Van Onderwijs, Cultuur En Wetenschap |
24 |
Ministerie Van Sociale Zaken En Werkgelegenheid |
23 |
Ministerie Van Volksgezondheid, Welzijn En Sport |
11 |
Tabel: Het percentage bladzijden van convenanten per ministerie die een scan zijn.
Ingescande documenten zijn ook onnodig groot: de gemiddelde filesize in Bytes van files zonder plaatjes is 36 KiloByte per pagina en van files waarbij elke pagina een plaatje is met 325 Kb bijna 10 keer zo groot.
Conclusie#
Het aantal convenanten dat uit een scan bestaat is nog heel erg hoog, en in feite totaal onnodig, omdat convenanten vaak vlak voor publicatie gemaakt worden.
Aanbevelingen#
Publiceer een convenant als een digital born PDF bestand. Is het nodig om de handtekeningen van de ondertekenaars ook in het gepubliceerde convenant te hebben, voeg die dan in als plaatje. Het omgekeerde –van alle tekst in het convenant een niet machine leesbaar plaatje maken– komt nog veel te veel voor.
Publiceer de stukken consequent op één vaste plek.
Publiceer convenanten als linked data, dus met minstens de datum en plaats van ondertekening, de ondertekenaars en de organisaties die ze vertegenwoordigen, en de loopdata van de afspraken als gestandaardiseerde metadata.
7.3.3. Bestuursorganen uit de Woo index#
In de Woo index hadden eind september 10 ministeries en 18 andere bestuursorganen een verwijzing naar een pagina met hun convenanten ingevuld (12 gemeentes, 4 waterschappen, 1 provincie en 1 ZBO, het CBR). Daarvan waren er 7 nog slechts een “placeholder”, want daar stonden (nog) geen convenanten, 2 hadden er meer dan 10, en de rest tussen de 1 en 3.
Vijf gemeentes verwezen heel handig naar een zoekvraag op https://zoek.officielebekendmakingen.nl/, beperkt tot hun gemeente en convenanten. Vrijwel altijd verwijzen links ook echt naar de tekst van het convenant. Slechts 1 keer naar een aankondiging van de ondertekening in de Staatscourant.
Als we kijken naar de kwaliteit van de convenanten met artikel 2.4 lid 3 van de Woo in gedachten vinden we het volgende
Convenanten op officielebekendmakingen.nl zijn goed te lezen, beschikbaar in toegankelijk HTML en ook als PDF. Metadata is heel basaal.
De presentatie en metadatering bij de BAR-gemeentes is weer heel mooi in orde. Een stralend voorbeeld voor de rest van de gemeentes, zie bijvoorbeeld dit convenant. Dit komt omdat de BAR-gemeentes zijn aangesloten bij de openpub beweging en gebruikmaken van het openpub model van een convenant. Dat is in essentie een Google-form achtig invul formulier met vragen voor elk metadata veld, heel vergelijkbaar met wat ze ook gebruiken voor hun Woo-dossiers. Blijkbaar nodigt het hebben van zo’n formuliertje ook uit tot het invullen van de vragen (ook al zijn ze niet verplicht).
De PDFs zijn jammer genoeg toch weer heel vaak scans, ook al is er niets weggelakt. Een slecht voorbeeld is een convenant gesloten door het CBR. De handtekeningen op de eerste bladzijde en wat persoonsgegevens op de tweede zijn weggelakt, verder lijkt er niks meer gelakt. Toch is het hele document ingescand, zonder OCR, en vaak zeer slecht leesbaar, zie het screenshot hieronder. Het lijkt weggelakt, maar op andere plekken gebruikte men gewoon zwarte lak. Waarschijnlijk is het een lichter gekleurd font.
De 4 waterschappen gebruikten het veld voor de convenanten in de Woo-index om aan te geven dat ze bij een gemeenschappelijke regeling zaten. Dat is natuurlijk wel een afspraak, maar dit lijkt niet de bedoeling. Ook een zoektocht op het internet per waterschap leverde heel weinig op: 1 keer een nu nog lege pagina, 1 waterschap met een lijst deelnames aan gemeenschappelijke regelingen, en 1 waterschap met een echte lijst met links naar convenanten waar ze aan deelnamen (het waren er maar 2, maar toch).